Slimmer leidinggeven kan je leren: leiderschapsstijlen in tijden van verandering

Fly is voor tv-kijkend Vlaanderen het best bekend als de gevreesde en gerespecteerde Special Forces-instructeur uit Kamp Waes. Voor hem heeft succesvol leiderschap een evolutionaire basis die we delen met bijvoorbeeld onze verre neven, de chimpansees. “We zijn sociale primaten. We zijn geprogrammeerd om in een hiërarchische structuur te werken met een dominante leider.”  

Effectief leiderschap vereist volgens de militair echter een delicate balans tussen kracht en empathie. “Die verhouding hangt af van de aard van de groep, de situatie en het doel.”

“Maar empathie is niet hetzelfde als zwakte”, vult Fly meteen aan. “Als een alfadier bij de chimpansees zwakte vertoont, wordt die genadeloos onderuit gehaald. Empathie is het vermogen om jezelf in de schoenen van iemand anders te zetten. Dat gaat over de motivatie en emoties van anderen aanvoelen én begrijpen welke impact jouw gedrag op die persoon heeft.”

Linda Emmery, People Director & Culture bij Visma, legt dan weer de nadruk op de menselijke kant van leiderschap. Leiders moeten zich kwetsbaar durven opstellen. “Kwetsbaarheid tonen betekent voor mij dat je jezelf laat zien als mens. Als je feedback ontvangt, kan je bijvoorbeeld zeggen: dit raakt me, maar ik ben dankbaar dat je dit zegt. Je menselijke kant tonen, maakt je juist krachtiger als leidinggevende.”

Een van Fly’s belangrijkste lessen die hij meeneemt uit zijn militaire carrière is het belang van een gemeenschappelijk doel om teamcohesie te bevorderen. “Een gemeenschappelijke identiteit is de lijm van partnerschappen en creëert coalities van gelijkgestemden.” Lees die zin gerust nog eens. Want voor Fly schuilt net daarin het succes van de mensheid. 

Of het nu gaat om religie, politiek, voetbalclubs of zelfs merken: we voelen allemaal een drang om ergens bij te horen. Tegelijkertijd benadrukt de militair ook dat sterke teams niet vanzelf ontstaan. “Echt teamwork gaat over het opvangen van elkaars zwaktes en tekortkomingen.”

Voor teams met sterke persoonlijkheden heeft Fly nog een extra boodschap. “Dominante personen brengen competitie. Dat is goed tot op een zekere hoogte,” legt hij uit. “Ego’s zijn giftig voor je samenwerking. Ze worden gevoed door een overdosis aan bevestiging en ambitie. Op een bepaald moment moet die persoonlijke ambitie plaatsmaken voor het grotere geheel.”

Ook Linda Emmery beaamt het belang van een groepscultuur. “Mensen zijn bang om uitgesloten te worden. Uit onderzoek van de Antwerp Business School blijkt dat 6 op de 10 Vlamingen zegt dat ze niet zichzelf kunnen zijn op de werkvloer. Daarnaast spreekt slechts 15% van de werknemers zich uit als er iets misgaat.”

"Als je een sterke feedbackcultuur kan creëren in je bedrijf, geef je mensen de ruimte om zichzelf te zijn”, verduidelijkt de People Director. “Ze voelen zich vrij om hun zorgen te delen, hun mening te uiten en ideeën uit te wisselen. Want innovatie ontstaat pas wanneer mensen van elkaar leren. Daarvoor is het essentieel dat iedereen de moed heeft om hun stem te laten horen."

Maar hoe bouw je als leider zo’n sterk en samenhangend team? 

Hier zijn vier praktische tips:

1. Definieer een gemeenschappelijk doel. Zorg dat elk teamlid begrijpt hoe ze bijdragen aan het grotere geheel. Hiermee creëer je een gezonde competitie en duw je je teamleden naar nieuwe hoogtes.
2. Stimuleer een feedbackcultuur. Moedig open communicatie aan en creëer een omgeving waarin fouten gezien worden als kansen om te leren.
3. Introduceer wederzijdse verantwoordelijkheid. Je team floreert als de groep de zwakheden en tekortkomingen van elk individu kan opvangen. Teamleden steunen elkaar en geven constructieve kritiek om te groeien als individu en als groep.
4. Omarm diversiteit. Diversiteit binnen het team creëert verschillende perspectieven en stimuleert creativiteit. 

Wat drijft jouw team echt? Het onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie is essentieel om te begrijpen wat medewerkers stimuleert.

• Intrinsieke motivatie komt voor uit persoonlijke waarden, passies en overtuigingen. Het is de drijfveer die je ertoe aanzet om iets te doen, omdat je het zelf belangrijk vindt of omdat het je voldoening geeft — zonder dat daar externe beloningen voor nodig zijn. 
• Excentrieke motivatie wordt bepaald door externe factoren. Denk bijvoorbeeld aan je salaris en de bonus als je team de KPIs overtreft. Hoewel die vorm van motivatie nuttig kan zijn voor kortetermijndoelen, waarschuwt Fly dat het vaak minder effectief is op de lange termijn. 

"Die extrinsieke motivatie blijft altijd ergens een rol spelen, want uiteindelijk moet er brood op de plank komen,” besluit hij. “Maar intrinsieke motivatie is onmisbaar. Het geeft betekenis aan je leven. Als je kijkt naar hoe je je tijd besteedt, dan brengen de meeste mensen een groot deel van hun dag op het werk door. Net daarom is het belangrijk dat je werk doet waar je echt van houdt."

Leiderschap speelt een cruciale rol in tijden van verandering en crisis. Zowel Fly als Linda Emmery benadrukken dat een leider in uitdagende situaties stabiliteit moet bieden en vertrouwen moet uitstralen. Fly wijst op de noodzaak van een duidelijke richting en beslissingskracht: “De belangrijkste taak van de leider is leidinggeven in tijden van tegenspoed. Leidinggeven, dat is de kapitein die het schip door de storm moet loodsen.” 

Linda Emmery raadt leidinggevenden aan om altijd een nieuwsgierige en open houding aan te nemen. “Luister naar feedback en bespreek gemaakte fouten. Het gaat niet om ‘waar ging het mis?’, maar om ‘wat kunnen we hiervan leren?’. Wanneer managers die mindset omarmen, maakt het een wereld van verschil.” 

De ervaren People Director en HRtop100-finalist illustreert dit met een concreet voorbeeld. “Bij Visma hanteren we een 360 graden-feedbackcultuur. Hierbij verzamelen we feedback van alle collega’s, en dus niet alleen van een directe manager. Dat zorgt voor een breder perspectief en stimuleert persoonlijke groei.” 

Tot slot is het essentieel om leiders te rekruteren die zowel focussen op resultaten, als hun team. “Een feedbackcultuur creëren is een hele transformatie, maar tilt je organisatie naar een hoger niveau”, besluit Emmery.

Kortom, leiderschap is geen one-size-fits-all. Het is een dynamische vaardigheid die je kan trainen en die evolueert met je organisatie. Daarbij is het essentieel om de juiste balans te vinden tussen zowel kracht en empathie, als intrinsieke en excentrieke motivatie. Daarnaast raadt Linda Emmery ondernemingen aan om te investeren in een feedbackcultuur.

Door die inzichten te combineren, leg ook jij de basis voor duurzame groei. Wil jij je leiderschapsvaardigheden verder ontwikkelen en je team inspireren om het beste uit zichzelf te halen? Koop vandaag nog je tickets voor Work Smarter 2025 en leer van ervaren experts en ondernemers!